Het is een heerlijke zonnige dag en ik heb met Math Rosendaal afgesproken in de Tuin van Kapitein Rommel, een prachtige kleine oase in het centrum van Castricum. De ontmoetingsplek draait voornamelijk op vrijwilligers en vierde vorig jaar zijn 25-jarige Jubilieum. Ik ben benieuwd hoe de tuin tot stand is gekomen en welke transitie deze heeft ondergaan. Math is de aangewezen persoon om dit aan te vragen. Hij is één van de personen die vrijwel vanaf het begin betrokken is geweest bij de tuin als vrijwilliger. Dit is niet ongezien gebleven. Dit jaar krijgt Math een lintje voor 26 jaar inzet voor de Tuin. Graag hoor ik meer over zijn betrokkenheid en hij heeft tijd gemaakt mij hierin te ontvangen. Hieronder leest u over het werk van Math en de rol van de transitieprincipes in de tuin.
door Tanja Beentjes
Ontvangst
Math opent het hek en biedt mij een plek aan om te zitten. We bewonderen de schoonheid van de tuin. Alleen er ontbreekt iets, iets fundamenteels. Math geeft aan de aanwezigheid van de mensen te missen. De tuin is opgericht als ontmoetingsplek en het is spijtig dat door de Covid19- crisis deze functie tijdelijk niet vervuld kan worden. Kort spreken we over de huidige maatschappelijk situatie en de beperkingen die dit met zich meebrengt maar ook de verschillende processen die er door in gang worden gezet. Er wordt gesproken over een ‘nieuwe’ manier van leven meer bewust, meer lokaal, groener. Voor Math is deze nieuwe manier niets nieuws. Hij is al jaren bezig met transitie.
Achtergrond
In het verleden heeft Math gewerkt als vertegenwoordiger voor een groot meubelbedrijf. In de crisis van de jaren 80 vielen er veel ontslagen en gingen er bedrijven failliet. De vestiging waarvoor hij werkte was in België. Tegen de 700 mensen, hele dorpen, raakten hun baan kwijt. Zelf kwam hij prima terecht maar het heeft hem zeer geraakt hoeveel mensen er in problemen kwamen en hoe de leiding er met het geld vandoor ging. Hij zag dat dit niet klopte en nu gebeurt het weer. Deze nare periode is van grote invloed geweest op Math. Hij heeft besloten om voor zichzelf te gaan werken en realiseerde zich dat dingen anders moesten en kunnen. Dit keerpunt heeft hem gelukkig gemaakt. De ontdekking van dat het anders kan.
Startpunt
In een zwaardere periode in het leven van Math werd hem aangeraden het bedrijfsleven links te laten liggen en zich te richten op heel iets anders. Hij zocht vrijwilligerswerk en hem werd geadviseerd te gaan kijken bij de Tuin van Kapitein Rommel. Math sloot aan op het moment dat het project bijna van start ging. Er was veel werk aan vooraf gegaan door een klein groep hard werkende mensen om toestemming te verkrijgen en financiën te regelen (voor meer informatie hieromtrent zie het geschreven stuk Jubilieum Tuin van Kapitein Rommel op de website).
Tuintranstitie
Toen Math arriveerde was de tuin 30 jaar gesloten geweest en niet goed onderhouden. Er was af en toe gemaaid door de gemeente. Wat kwajongens uit de buurt knuppelden zo nu en dan tegen de fruitbomen om zich tegoed te doen aan de appels en ander fruit. Gelukkig dat ze dit deden. Voor de gezondheid van de boom dient er geoogst te worden zelfs indien dat met een knuppel is. Naast een aantal bomen was er de vijver en gras.
Het creëren van een ontmoetingsplek is altijd de inzet geweest. De tuin diende een (werk)plek te bieden voor mensen die psychische steun nodig hadden, gezelschap te brengen en contact met de natuur. De Tuin is uitgegroeid tot een netwerk waarin de principes lokaal, circulair, educatie, diversiteit en verbinding centraal staan.
Lokaal
Math verzorgt het technisch beheer van de tuin waaronder de herkomst en afvoer van materialen. Belangrijk voor hem, ook bij de opbouw, is geweest lokale verbindingen te leggen en dus orders aan lokale bedrijven te geven. Vanuit de naoorlogse gedachte was dit raar. Het was gewoon om te kiezen voor een protestantse leverancier, wanneer je protestants was en voor een katholieke wanneer je katholiek was. Het heeft veel woorden gekost zo een systeem te doorbreken en lokale bedrijven te kunnen ondersteunen, onafhankelijk van achtergronden.
Op een enkele uitzondering na is alles wat er groeit in de tuin afkomstig uit de omgeving. Er worden op de tuin ook plantenruilbeurzen georganiseerd. Het liefst wordt er gehandeld in planten die niet gecultiveerd zijn. Mensen kunnen stekjes halen bij de tuin en daar voor geven wat ze kwijt kunnen. De tuin wil laten zien dat een wilde plant van hier net zo leuk is als een geïmporteerde soort en op deze manier lokaal promoten.
Circulair
Voor Math staat alles in het teken van circulair handelen. Daar gaat het om: Hoe gebruik je het? Kun je er wat mee of is het op een andere plaats beter? Hij denk in fases, niets gaat zo maar weg. Hout waar mensen afstand van doen wordt opgehaald om vervolgens mee te bouwen op de Tuin. Er wordt gecomposteerd. Water wordt opgevangen in regentonnen. Op het dak van het tuingebouw liggen zonnepanelen en er wordt constant gekeken hoe het energieverbruik op de tuin neutraal te houden. Op deze manier wordt er respectvol en bewust omgegaan met grondstoffen en energie.
Educatie
Als technisch beheerder regelt Math de pompsystemen voor het water in de tuin. Er is een verbinding gelegd van de waterval naar de kruidentuin. Er loopt een slang vanuit een regenton de kas in. Graag deelt hij zijn kennis en op zijn beurt leert hij veel van Bertho, de tuinman die ook al sinds de beginperiode bij de tuin betrokken geweest. Tussen de circa 50 vrijwilligers in de tuin wordt veel kennis en ook inzicht gedeeld. Math geeft aan dankbaar te zijn voor de hobbels op zijn weg in het leven. Deze hebben hem inzicht gegeven waardoor hij de mensen die komen voor dagbesteding beter kan begrijpen. Eén woord is soms als voldoende om in te schatten wat er nodig is qua ondersteuning.
Diversiteit en verbinding
Links achterin staat een veld vol met de bloeiende planten zoals te vinden in ons duingebied. Vlak daarachter is een veldje waar jaarlijks gesnoeid wordt om ruimte te maken om de wilde orchidee opnieuw op te laten komen. Meteen bij binnenkomst links vindt u het Stinzenbos. De diversiteit is uitnodigend voor vogels en bijen. Vandaag zagen wij de waterhoentjes met jonkies in de vijver. Ook zijn er meerkoeten en vijf loopeenden te vinden rondom de vijver. De veranderingen in het klimaat zijn merkbaar in de tuin. Door de verzuring van de grond doen sommige planten en bloemen het minder goed of komen niet meer op. Des te belangrijk blijkt maar weer om door een Tuin als deze diversiteit te behouden en de aarde vruchtbaar te maken of houden.
De diversiteit beperkt zich niet tot enkel planten en dieren. De georganiseerde activiteiten op de tuin geven mensen een reden om contact te zoeken. Er worden verbindingen gelegd tussen verschillende personen die elkaar anders in de dagelijkse bezigheden niet zouden treffen. Bijzonder is ook dat Math en zijn vrouw Marie-Louise elkaar hebben ontmoet door hun vrijwilligerswerk voor de Tuin. Meerdere bezoekers geven aan dat het ‘ zo goed voel om hier te zijn’. Bij doorvraag krijgt Math te horen dat het voelbaar is dat de mensen op de Tuin er met veel overtuiging samen aan de slag zijn. Dat is precies de intentie van het dus geslaagde project. Ik heb deze antwoorden niet geregisseerd grapt Math. Hij weet van zichzelf dat hij graag leiding neemt want hij houdt van aanpakken.
Groenoverleg
Doordat er zoveel verschillende mensen betrokken zijn is het belangrijk goed te overleggen en niet op eigen houtje aan de slag te gaan. Wie werkt met wie? Iedereen naar de zin houden is best moeilijk. Er is bijvoorbeeld groenoverleg ingesteld om vervolgstappen te overleggen. De stappen lijken misschien door een paar mensen bepaald maar dat is niet zo. Noord-Hollands Landschap en het Oranje Fonds hebben de Tuin hierover gecomplimenteerd.
Visie
De hoofdmoot voor Math is: Hoe kunnen we dit hele groene plan continueren en verder ontwikkelen?
In de startperiode is er een blauwdruk neergezet over wat de tuin zou kunnen zijn. Marie-Louise Janssen, Math’s vrouw, en ook Stichting Welzijn hebben hier een rol ingespeeld. Er moest van alles te doen zijn in de tuin om aansluiting mogelijk te maken voor velen. Ook is er nagedacht over wat niet wenselijk was. Voor Math was het heel duidelijk dat hij geen speelmateriaal voor kinderen wilde plaatsen. Als we gaan voor groen, spelen we in het groen. Kinderen kunnen kruipen en plukken, de natuur ervaren. Ik bedenk hoe wijs dit is. De aandacht gaat niet naar spullen (speeltoestellen) maar uit naar hetgeen werkelijk van waarde is, moeder Aarde.
De treurbeuk waar Math en ik onder zitten is maar liefst 65 jaar. Op de tuin wordt de natuur behouden en er wordt een ruimte gecreëerd voor mens, dier en natuur om te floreren. Dit zou niet mogelijk zijn zonder een grote groep toegewijde vrijwilligers. Ik realiseer mij dat er eigenlijk een mini ecosysteem is ontstaan. Een prachtige houdbare wisselwerking tussen levende organismen en de omgeving. Hopelijk kunnen wij nog vele van dit soort plaatsen creëren en wordt dit het ‘nieuwe’ leven waarover momenteel gesproken wordt.