Humans are the only creatures on earth that will cut down trees, turn it into paper and then write “SAVE THE TREES” on it!
Het is algemeen bekend dat bomen, ons mensen, van zuurstof voorzien, zoals we ook weten dat de stikstof die wij uitademen de bomen tot voedsel dienen. Een prachtig uitwisselingssysteem waarvan we de draagwijdte nauwelijks beseffen. Wetenschappelijk wordt meer en meer bewezen hoe ver die draagwijdte reikt, waar we als mens toch vaak weinig aandacht aan schenken. Ditzelfde geldt voor dieren en insecten, het is allemaal interactief in ons ecosysteem. Voor wat betreft de bomen ben ik eens verder gaan kijken dan gebruikelijk. De natuur is ook onze ‘habitat’. Bomen zijn mooi en ik ervaar het iedere Lente weer als een wonder hoe prachtig ze uitkomen, daar geniet ik intens van. Inmiddels worden bomen meer vaardigheden toegedicht, wat vervolgens door veel mensen als ‘zweverig gedoe van die geitenwollen sokken types’ wordt weggezet.
Maar is dat wel zo? Wat zegt de wetenschap?
Bomen roepen om hulp – en wetenschappers kunnen ze nu verstaan (Natural Geographic). Bij grote droogte kunnen bomen daaronder lijden – en dat proces maakt geluid. Nu hebben wetenschappers de sleutel ontdekt om deze hulpkreten te begrijpen. Franse wetenschappers hebben in hun laboratoria het ultrasone geluid weten te vangen, dat de luchtbelletjes maken die in uitgedroogde bomen gevormd worden. Bomen maken ook geluiden die niks te maken hebben met de gevolgen van droogte, daarom waren wetenschappers eerder niet in staat om te onderscheiden welke geluiden zorgwekkend waren. “Met deze proeven maken we een begin om de oorzaak van geluid in bomen te begrijpen”, zegt Alexandre Ponomarenko, een natuurkundige aan de universiteit van Grenoble in Frankrijk, die met zijn team het onderzoek uitvoerde. Deze ontdekking helpt wetenschappers te bepalen wanneer bomen uitdrogen en extra water nodig hebben, voegt Ponomarenko toe. “[De resultaten] vertalen naar levende planten en bomen kan, in theorie, nog een hoop werk betekenen.”, is de laatste zin uit een veel langer betoog wat ik jullie zal besparen maar duidelijk laat zien dat wetenschappers heldere aanwijzingen hebben om verdere studie te doen naar de importantie van bomen.
Wat zegt een schrijvende, deskundige boswachter?
“Bomen leiden een sociaal leven”, beschrijft boswachter Peter Wohlleben in zijn boek [1]. Elke dag in het bos is een nieuwe ontdekkingsreis voor de boswachter, gaat hij verder. “Ik had werkelijk niet verwacht dat bomen zulke sociale organismen waren en dat ze hun oude soortgenoten honderden jaren lang ondersteunen”, schrijft hij. Leer het bos kennen en de bomen lijken hun geheimen prijs te geven. In zijn boek deelt Wohlleben wonderbaarlijke boomverhalen, over hoe ze met elkaar communiceren, wat ze voelen en hoe ze met hun familie samenleven.
Hoeveel meer is er nog te vertellen?
“De meeste zaken die ik beschrijf zijn welbekend, maar alleen bij wetenschappers. De taal die zij gebruiken is zo droog: het zit vol met technische termen die bijna niemand leuk vindt, leest of begrijpt. Ik heb het verhaal in gewone woorden verteld en er persoonlijke observaties tussen gestopt. En ja, er valt nog steeds veel te ontdekken.” Vindt u dat bomen dezelfde rechten en bescherming zouden moeten krijgen als dieren? Zo luidt de vraag van een interviewer van NEMO. “Ja, zonder twijfel. We kunnen levende wezens niet langer verdelen in verschillende categorieën, waarin we de ene gebruiken zonder hun gevoelens in acht te nemen terwijl we de ander respecteren en aandacht geven.” Dit artikel publiceerde NEMO.
De conclusie?
Ik concludeer daaruit dat wij mensen zeer onzorgvuldig en onwijs met onze bomen omgaan, (gevoelsmatig wist ik dat al lang) en dat is tegelijk een enorm understatement. In steden en dorpen, in bos en duin, worden meer en meer bomen gekapt met als reden, ze kunnen omwaaien, het onderhoud is te duur, de vallende blaadjes maken zo’n rotzooi, vogels zitten erin en poepen alles onder of in andere gevallen, vallende vruchten kunnen op je hoofd terecht komen. En de opdracht voor de duinen: Het herstel van de oorspronkelijke natte duinvalleien, daarvoor moeten veel (of alle?) sparren gekapt.
In het Zomernummer van de Bomen Stichting van 2018 staat een verbijsterend artikel: “Bomenlanen van Levensbelang”. N-wegen zouden onveilig zijn o.a. vanwege de bomenlanen. Er worden miljoenen uitgetrokken om honderden bomen te kappen en andere voorzieningen te treffen. Via een telefoongesprek dat ik met iemand van de Bomenstichting voerde blijkt dat plan bijgesteld en voor een deel terug gedraaid. Wat een prachtig resultaat! Ik wil graag meedoen mensen meer bewust te maken van het belang van bomen voor ons als samenleving, als ook voor vogels en andere dieren die erin leven. Ik pleit ervoor dat we deze omslag met elkaar gaan maken. Ook de bijen en insecten zullen hiervan profiteren en wij mensen dus ook.
In het bos gebeuren verbazingwekkende dingen: bomen communiceren met elkaar. Bomen die niet alleen liefdevol voor hun nageslacht zorgen, maar ook voor hun oude en zieke buren. Bomen met emoties, gevoelens en een geheugen. Moeilijk te geloven? Misschien, maar het is waar! (Recensie van Elsevier)
Wies Postma Castricum juni 2018
1 ‘Het verborgen leven van bomen’. ISBN: 9789400507326. A.W. Bruna Uitgevers